Gmina Miejska Świdnik

Gmina Miejska Świdnik leży we wschodniej Polsce, w województwie lubelskim, jest siedzibą powiatu świdnickiego. Miasto o powierzchni 20 km2 zamieszkuje 37 129 osób.

Prawa miejskie Świdnik uzyskał w 1954 r. Miasto jest szerzej znane z wytwórni śmigłowców WSK PZL-Świdnik, produkującej m.in. śmigłowce PZL W-3 Sokół, Anakonda oraz SW-4, a w przeszłości także Mi-1 (dawniej zwany SM-1) i motocykle WSK. Obecnie miasto jest również znane z kolonii susłów perełkowanych, będących gatunkiem zagrożonym i pod ochroną. Z tego powodu obszar lotniska, na którym susły się osiedliły, został zgłoszony do programu Natura 2000 w celu ochrony gatunku.

Pierwsze wzmianki o Świdniku pochodzą z 1392 r., kiedy w źródłach pojawia się nazwa Świdnika Wielkiego (Maior Świdnik bądź Magna Swydnyk). W tym roku król Władysław II Jagiełło nadał sołectwo królewskie Piotrowi z Moszny, zaś wieś została ulokowana na prawie niemieckim. W latach 1393-1421 pojawia się nazwa Świdnika Małego (Świdnik Minor), który w 1442 r. został przez Władysława III Warneńczyka zapisany czterem braciom z Hadynowa (Podlasie). W 1450 r. pojawia się nazwa kolejnej wsi – Świdniczek. W 1795 r. wsie o wspólnej nazwie Świdnik zostają włączone do zaboru austriackiego. Następnie w 1809 r. zostają przyłączone do Księstwa Warszawskiego, jednak od 1815 r. znajdują się w Królestwie Kongresowym (zabór rosyjski).

Pierwszą kolej poprowadzono przez Świdnik w 1877 r., wraz z budową Kolei Nadwiślańskiej. Na przełomie XIX i XX wieku zauważono w Świdniku specyficzny mikroklimat, który sprzyjał wypoczynkowi i pomagał w leczeniu reumatyzmu. Dlatego też w pobliskiej wsi Adampol, przy stacji kolejowej Świdnik (tzw. stara stacja, obecnie nieczynna), powstało letnisko i uzdrowisko, które później – w wyniku inwestycji lotniczych i II wojny światowej – przestało istnieć. Z powodu widma nadciągającej II wojny światowej w 1935 r. rozpoczęto budowę lotniska w Świdniku, którą ukończono w 1937 r. Jeszcze w tym samym roku rozpoczęto przy lotnisku budowę szkoły Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, która miała szkolić pilotów. Uroczyste otwarcie Cywilnej Szkoły Pilotów L.O.P.P. im. Marszałka Śmigłego-Rydza nastąpiło 4 czerwca 1939 r. Wydarzenie to zadecydowało o lotniczym charakterze przyszłego miasta. Lotnisko i szkoła pilotów zostały jednak już 2 września 1939 r. zbombardowane przez Niemców, którym później, podczas wojny, służyły do celów wojskowych. Tuż przed wkroczeniem oddziałów radzieckich do Lublina i Świdnika w lipcu 1944 r. Niemcy zdążyli zniszczyć lotnisko.

Po wojnie, w 1949 r., rozpoczęto wyrąb lasu pod budowę Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego o profilu lotniczym (budowa ruszyła rok później). Wytwórnia została otwarta w 1951 r. Pierwsi pracownicy mieszkali w barakach w obecnym przyzakładowym parku i na Franciszkowie.

W 1951 r. stanęły pierwsze bloki mieszkalne przy ulicach Świerczewskiego i Sławińskiego (obecnie Okulickiego i Niepodległości). Osiedle rozwijało się na tyle szybko, że 7 października 1954 r. wydano rozporządzenie w sprawie nadania mu oraz Adampolowi statusu miasta. Rozporządzenie to weszło w życie 13 listopada 1954 r., nazwę miasta ustalono na Świdnik. Miasto liczyło wtedy 7 tys. mieszkańców. Możliwość pracy w nowym zakładzie sprawiała, że do Świdnika przyjeżdżało wielu ludzi, a miasto rozwijało się bardzo szybko. Świdnik należy uznać za miasto planowane (nie zaś naturalne), które z założenia miało być miastem typowo socjalistycznym.

Świdnik zaczął się rozwijać w kierunku południowym i wschodnim. W latach 50., 60. i 70. powstawały nowe osiedla: Racławickie, Kopernika, Kościuszki, a także dalsze: Sławińskiego-Wschód (obecnie Wschód), Lotnicze, Brzeziny, jak również osiedla domków jednorodzinnych: Radość, Żwirki i Wigury, oraz Olimpijczyków (obecnie Kusocińskiego). Także Adampol był coraz bardziej intensywnie zabudowywany. Wraz z przestrzennym rozwojem oddawano do użytku kolejne instytucje: szkoły, przychodnie, szpital, kino, natomiast pierwszy kościół wybudowano w 1977 r. (po 20 latach odkąd zaczęto zbierać podpisy domagając się jego budowy).

W 1960 r. liczba mieszkańców wynosiła 11 tys., zaś w 1970 r. już 20 tys.

8 lipca 1980 r. w WSK PZL Świdnik wybuchł strajk określany mianem Świdnickiego Lipca, który tym samym rozpoczął Lubelski Lipiec ’80, a następnie Sierpień ’80. Wydarzenia te doprowadziły do powstania NSZZ „Solidarność”. Strajk z lipca 1980 r. wywołał również wiele innych strajków w regionie, natomiast na WSK i w innych zakładach regionu zaczęły powstawać komitety założycielskie. 13 grudnia 1981 r. wprowadzono stan wojenny i doszło do pacyfikacji zakładu WSK Świdnik. Wielu działaczy „Solidarności” aresztowano i internowano, dlatego też związek zszedł do działalności podziemnej. Również sami mieszkańcy miasta protestowali przeciw wprowadzeniu stanu wojennego. 13 dnia każdego miesiąca wielu mieszkańców zapalało świece w oknach swoich mieszkań. Ponadto protestem były tzw. Świdnickie Spacery, czyli masowe wychodzenie świdniczan na spacer w porze nadawania dziennika. Spowodowało to wprowadzenie przez milicję wcześniejszej niż normalnie godziny policyjnej oraz liczne represje. Komisja Krajowa „Solidarność” w 1982 r. nagrodziła społeczność Świdnika za tę postawę.

Po transformacji ustrojowej w 1989 r. Świdnik rozbudował się o kilka nowych osiedli. Pod koniec lat 90. oddano do użytku osiedle Słoneczne, natomiast po 2000 r. – osiedle Brzeziny-Kalina, oraz część osiedla Polesie.

Źródło: www.swidnik.pl, www.e-swidnik.pl

Osoba reprezentująca członka Stowarzyszenia:

Burmistrz Świdnika, Marcin Dmowski