Strategia
Strategia rozwoju ponadlokalnego jest dokumentem zintegrowanym, łączącym ze sobą sferę społeczną, gospodarczą i przestrzenną. Kompleksowy dokument ma zapewnić koordynację przestrzenną działań zaplanowanych w zgodzie ze zrównoważonym rozwojem i ładem przestrzennym obszaru współpracy ponadlokalnej. Narzędzie to powstało z myślą o gminach sąsiadujących, powiązanych ze sobą funkcjonalnie, które posiadają wspólne, uzupełniające się lub współzależne cele rozwojowe i chcą razem realizować politykę rozwoju w granicach swoich terytoriów. Dlatego też, strategia rozwoju ponadlokalnego ma pełnić funkcję podstawowego narzędzia zarządzania rozwojem Lubelskiego Obszaru Metropolitalnego.
Możliwość opracowania strategii rozwoju ponadlokalnego wynika z art. 10g znowelizowanej ustawy o samorządzie gminnym. Strategia ma na celu umożliwienie wspólnego planowania działań rozwojowych na obszarze kilku, powiązanych ze sobą funkcjonalnie gmin. Ma to kluczowe znaczenie zwłaszcza w odniesieniu do planowania inwestycji. Stanowi również dobrą podstawę do podejmowania decyzji przez poszczególne gminy o sposobie i zakresie dostarczania społecznościom lokalnym wybranych usług publicznych. Strategia rozwoju ponadlokalnego przygotowywana przez kilka gmin może więc przynieść wymierne korzyści wszystkim interesariuszom.
Strategia Rozwoju Ponadlokalnego LOM
do roku 2030
Idea opracowania Strategii Rozwoju Ponadlokalnego Lubelskiego Obszaru Metropolitalnego do roku 2030 została pozytywnie przyjęta przez Partnerów LOM już w 2021 roku, co potwierdza zaangażowanie w prace nad dokumentem podczas jego tworzenia na przestrzeni kolejnych lat. Otwartość wszystkich samorządów jest również dowodem na dobrą współpracę w ramach partnerstwa i stanowi solidne podstawy do realizowania współpracy w kolejnych latach.
Przygotowanie strategii ponadlokalnej dla całego obszaru metropolitalnego było dużym wyzwaniem. Ostatecznie udało się opracować dokument, który zawiera kompleksowy plan na wykorzystanie potencjałów oraz przezwyciężenie istniejących problemów poprzez realizację odpowiednich działań, w tym również projektów zintegrowanych i partnerskich. Dokument strategii stanowi zatem solidną podstawę zintegrowanego rozwoju Lubelskiego Obszaru Metropolitalnego. Zaangażowanie samorządów, partnerów społecznych (w tym przedsiębiorców i organizacji pozarządowych) oraz mieszkańców od początku prac nad dokumentem, w ramach serii konsultacji społecznych, pozwoliło na przygotowanie strategii wychodzącej naprzeciw potrzeb i oczekiwań społeczeństwa.
Cele strategiczne i operacyjne korespondują z Diagnozą sytuacji społecznej, gospodarczej i przestrzennej Lubelskiego Obszaru Metropolitalnego, a określone w niej potrzeby i problemy obszaru wymagają interwencji w nadchodzących latach. Podjęcie konkretnych działań, w ramach wypracowanych wskazanych obszarów, będzie miało na celu m.in. zwiększenie koncentracji polityki regionalnej na potencjałach terytorialnych obszaru metropolitalnego. Działania te będą prowadzić do wzmocnienia koordynacji prowadzonej dotychczas polityki rozwoju w ramach Lubelskiego Obszaru Metropolitalnego.
Strategia Rozwoju Ponadlokalnego Lubelskiego Obszaru Metropolitalnego do roku 2030 ma również za zadanie zapewnić kontynuację i ciągłość współpracy podjętej w 2013 r. w ramach Lubelskiego Obszaru Funkcjonalnego i dokumentu Strategii Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych. Podjęte dotychczas zintegrowane działania w zakresie cyfryzacji, ochrony bioróżnorodności, mobilności oraz rewitalizacji pozwoliły na poprawę sytuacji społecznej, gospodarczej i przestrzennej. Należy jednak zaznaczyć, że z uwagi na zwiększenie liczby samorządów wchodzących w skład ówczesnego partnerstwa oraz rosnące potrzeby, niezbędne jest kontynuowanie interwencji zintegrowanych w ramach Lubelskiego Obszaru Metropolitalnego.
Wizja Rozwoju
Długookresowa, strategiczna wizja rozwoju jest istotnym elementem każdej strategii. W przypadku Lubelskiego Obszaru Metropolitalnego jest ona opisem pożądanego stanu na koniec perspektywy finansowej UE, a tym samym na koniec obowiązywania niniejszego dokumentu, przedstawiając kierunki oczekiwanych zmian w wyniku realizacji strategii. Należy zaznaczyć, że wynika ona z uwarunkowań związanych z położeniem LOM oraz ogólnych trendów rozwojowych (zarówno globalnych, np. demograficznych, klimatycznych czy technologicznych, jak i specyficznych dla obszaru). Wizja określona jest w wymiarze społecznym, gospodarczym i przestrzennym. Na podstawie przeprowadzonego procesu diagnostycznego, weryfikując oczekiwania poszczególnych JST wchodzących w skład LOM, sformułowano następującą wizję rozwoju:
W 2030 r. Lubelski Obszar Metropolitalny stanowi silny, konkurencyjny ośrodek funkcjonalny ze znaczącą rolą kultury, dziedzictwa kulturowego i naturalnego. Jest obszarem atrakcyjnym turystycznie o wysokiej jakości przestrzeni publicznej. Dostępność komunikacyjna jest na wysokim poziomie, a wewnętrzny system komunikacyjny tworzy zintegrowaną ofertę dla mieszkańców. Dzięki temu mają oni równy dostęp do wysokiej jakości usług i infrastruktury społecznej oraz nowoczesnej edukacji. Środowisko naturalne jest czyste i odpowiednio chronione, a obszar metropolitalny jest przygotowany na ewentualne zagrożenia wynikające ze zmian klimatu.
Cele Strategiczne
i Priorytety Rozwojowe
Drugim poziomem uszczegółowienia zamierzeń związanych z realizacją strategii są cele strategiczne. Wyznaczono cztery zasadnicze cele, które związane są z priorytetowymi dla LOM obszarami współpracy. Mają one służyć realizacji zakładanej wizji. Punktem wyjścia do ich wyznaczenia była sporządzona analiza SWOT. Cele strategiczne przedstawione są również jako zamierzenia, które mają zostać osiągnięte w przyszłości. Główną zasadą, która przyświecała podczas determinowania celów, było ich jasne i przejrzyste określenie, tak aby nie pozostawiały wątpliwości co do zgodności z wizją rozwoju. Należy również zaznaczyć, że zgodnie z metodą SMART, są one ściśle sformułowane, mierzalne, realistyczne i określone w czasie. Ponadto, każdy z celów strategicznych wpisuje się w priorytety i cele szczegółowe programu Fundusze Europejskie dla Lubelskiego 2021-2027.
Cele strategiczne zostały uszczegółowione poprzez priorytety rozwojowe, które pełnią rolę celów operacyjnych. Ich głównym zadaniem jest wykonywanie określonych działań i zadań, a także przedsięwzięć służących realizacji wizji. Można również powiedzieć, że w pewien sposób konkretyzują one zakładane cele strategiczne i spajają je z zaplanowanymi kierunkami działań. Przedstawione poniżej cele zostały sformułowane i opisane z uwzględnieniem podejścia zintegrowanego. Odnoszą się one do Lubelskiego Obszaru Metropolitalnego całościowo i w taki również sposób mają prowadzić do rozwiązywania wspólnych problemów JST LOM oraz wykorzystywania ich potencjałów. Zintegrowany charakter celów przejawia się również poprzez ich wzajemną komplementarność. Tworzą one spójny pakiet, który ma prowadzić do osiągnięcia zakładanej wizji rozwoju.
Cel Strategiczny 1:
Wzmocnienie roli kultury, dziedzictwa kulturowego i naturalnego LOM.
1.1. Wzmocnienie roli kultury i dziedzictwa kulturowego
1.2. Wykorzystanie potencjału dziedzictwa naturalnego
1.3. Rozwój zrównoważonej turystyki
1.4. Rewitalizacja społeczna i przestrzenna obszarów zdegradowanych
Cel Strategiczny 2:
Poprawa równego dostępu do wysokiej jakości edukacji i usług społecznych w LOM.
2.1 Poprawa dostępu do usług polityki społecznej
2.2 Wspieranie działań na rzecz osób wykluczonych lub zagrożonych marginalizacją
2.3 Poprawa dostępu do infrastruktury edukacji
2.4 Poprawa jakości oferty edukacyjnej
2.5 Wdrożenie rozwiązań cyfrowych w sektorze publicznym
Cel Strategiczny 3:
Rozwój i wzmocnienie zrównoważonej mobilności w LOM.
3.1 Rozwój systemu zero i niskoemisyjnej komunikacji
3.2 Rozwój infrastruktury pieszej i rowerowej
3.3 Poprawa stanu infrastruktury drogowej
3.4 Wsparcie cyfryzacji systemów transportowych
Cel Strategiczny 4:
Przystosowanie LOM do zmian klimatu i poprawa stanu środowiska naturalnego.
4.1 Zwiększenie odporności obszaru na klęski żywiołowe i rozwój błękitno-zielonej infrastruktury
4.2 Wspieranie zrównoważonej gospodarki wodno-ściekowej
4.3 Ochrona bioróżnorodności
4.4 Wspieranie zrównoważonej gospodarki odpadami w tym rozwój gospodarki o obiegu zamkniętym
4.5 Zwiększenie poziomu wykorzystania OZE
Podsumowując, należy zaznaczyć, że cele strategiczne rozwoju zostały określone w wymiarze społecznym, gospodarczym i przestrzennym. Są to długookresowe założenia, które mają zostać osiągnięte w wyniku realizacji postanowień strategii. Priorytety rozwojowe pełnią natomiast rolę celów szczegółowych przewidzianych do zrealizowania w średnim okresie. Cele i Priorytety zostały określone zarówno tematycznie jak i terytorialnie. Przedstawiona struktura tworzy logicznie powiązany, spójny system. Realizacja działań będzie przyczyniać się do osiągania poszczególnych Priorytetów Rozwojowych, co z kolei powinno odnosić się do osiągnięcia celów wyższego rzędu, czyli Celów Strategicznych. Dzięki realizacji przede wszystkim działań zintegrowanych, odpowiadających na potrzeby mieszkańców LOM w kilku priorytetach i celach możliwe jest uzyskanie efektu synergii, co będzie miało pozytywny wpływ na rozwój obszaru.
Poniższy rysunek prezentuje Układ Celów Strategicznych i Priorytetów Rozwojowych LOM:
Strategia Rozwoju Ponadlokalnego Lubelskiego Obszaru Metropolitalnego do roku 2030 została przyjęta przez Walne Zebranie Stowarzyszenia LOM Uchwałą 9/W/2023 z dnia 4 października 2023 r. – Pobierz
Załączniki:
Załącznik nr 1 do SRP LOM – Fiszki projektów w ramach instrumentu ZIT do Programu Fundusze Europejskie dla Lubelskiego 2021-2027 – Pobierz
Załącznik nr 2 do SRP LOM – Fiszki projektów do Programu Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej 2021-2027 – Pobierz
